Bilişsel (Kognitif) ve Davranışçı Terapi, bireyin duygu-düşünce-davranış üçlüsü arasındaki ilişkiyi inceleyen bir psikoterapi türüdür. Bilişsel Davranışçı model, bilişsel model ve davranışçı modelin birleşiminden doğan bir yaklaşımdır.
Bilişsel terapi, bilgi işleme modeline dayanır. Terapide bilişsel işlevler üzerinde durulur. Bilişsel işlev kişinin kendisi, çevresi, yaşantıları ve geleceğiyle ilgili algıları, yorumları, düşünceleri ve değerlendirmeleridir. Bilişsel model bu bağlamda olaylardan çok kişinin olayları algılama ve değerlendirme biçimleri ile ilgilenir. Terapide danışan ile terapist sorunları belirlemek ve anlamak için, işbirliği içinde düşünce, duygu ve davranışlar arasındaki ilişki üzerinde çalışırlar. Bu yaklaşım ‘şimdi ve burada’ ilkesi üzerine, yani o anda güncel olarak kişide sıkıntı yaratan sorunlar üzerine odaklanır. Bilişsel( kognitif) kurama göre bilişsel yapı üç katmandan oluşur. En üst yüzeyde bireyin günlük yaşantısı içerisinde aklından geçen otomatik düşünceler bulunur. Otomatik düşüncelerden sonra bunların oluşumuna da zemin hazırlayan ara inançlar, tutumlar ve sayıltılar yer alır, en alt katmanda ise temel inançlar yer alır. Bireye terapi sürecinde, otomatik düşüncelerini, ara inançlarını ve temel inaçlarını sorgulamasını, işlevselliğini değerlendirmesini ve gerekiyorsa değiştirmesini sağlamak hedef alınır.
Davranışçı yaklaşım, öğrenme ilkelerini temel alarak davranış bozukluklarının analiz ve tedavisinde kullanılan bir terapi yaklaşımıdır. Uyumsuz davranışı temel alarak bu davranışı doğrudan değiştirmeye yönelir. Uyumsuz davranışların sıklığını, şiddetini ve bireyin yaşam alanlarında oluşturduğu kısıtlamaları danışan ile terapist birlikte değerlendirir. Terapi sırasında elde edilen bilgilerin pratiğe dönüşmesi ve yaşama geçirilmesi amacıyla danışanının terapi görüşmeleri arasında yürüttüğü aktivitelere ‘ev ödevleri’ adı verilir. Ev ödevleri, terapinin önemli unsurlarından biridir.
Bilişsel Davranışçı Terapide temel amaç sorunla ilgili olan, işlevsel olmayan düşünce biçimlerini ve davranış biçimlerini saptamak ve bunları değiştirerek psikolojik iyilik halini sağlamaktır. Sorun çözmeye yönelik, kısa süreli, ekonomik bir yaklaşım biçimidir. Yalnızca tedavide değil, rahatsızlıkların önlenmesinde de yaygın olarak kullanılmaktadır.